GOZ – Gospodarka o obiegu zamkniętym
Na wstępie wyjaśnimy czym jest GOZ. Jest to skrót od gospodarki obiegu zamkniętego, nazywanej często gospodarką cyrkularną. Jest to przyszłościowy model gospodarczy, w którym maksymalizujemy wykorzystanie produktów, a minimalizujemy powstawanie odpadów.
Dotychczas nasza gospodarka opierała się na modelu linearnym (gospodarka linearna), która mocno kontrastuje z nową metodą GOZ. Gospodarka linearna opiera się na schemacie – weź, wyprodukuj, użyj i wyrzuć. Taki model opiera się na dużej ilości łatwo dostępnych i tanich materiałów. W tym modelu już na etapie planowania, produkty konstruowane są tak, aby ich żywotność nie była zbyt długa. Taki model negatywnie wpływa na naszą planetę i nie może funkcjonować w nieskończoność.
Naprzeciw temu wychodzi gospodarka obiegu zamkniętego, która przekształca cykl linearny obiegu materiałów w cykl zamknięty. W tym cyklu materiały zostają wykorzystane do maksimum, a odpady zostają zlikwidowane. Czyli w teorii cykl życia produktów jest nieskończony. Warto jednak pamiętać, że niektórych materiałów nie da się poddawać do recyklingu w nieskończoność i całkowite wyeliminowanie odpadów jest niemożliwe.
GOZ zmierza do całkowitego przekształcenia systemu produkcji i konsumpcji, aby uchronić planetę przed odpadami. Obecnie naukowcy szacują, że planeta potrzebuje ponad 1.5 roku na odnowienie zasobów zużywanych przez ludzi w ciągu roku i niestety ten współczynnik ma tendencję rosnącą.
Zmieniając system gospodarczy na cyrkularny udaje się zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych dzięki zmniejszeniu ilości odpadów oraz ograniczeniu wydobycia i przetwarzania surowców. Przyczynia się to do walki z katastrofą klimatyczną.
Gospodarka cyrkularna kieruje się pewnymi zasadami. Jedną z głównych, ale nie jedyną, jest zasada 3xR. Nie jest to nic innego, jak hierarchia postępowania z surowcami i odpadami. Trzy „R” podchodzą z języka angielskiego. Reduce – reuse – recycle, czyli redukuj – używaj ponownie – poddawaj recyklingowi.
W związku z powyższym widzimy, że najważniejsze w postępowaniu jest redukowanie odpadów i wykorzystywanych surowców. Następnie przedłużanie ich życia poprzez ponowne wykorzystanie lub naprawę. Dopiero na końcu jest recykling.
Zasada 3xR jest zgodna z hierarchią postępowania z odpadami stworzoną przez Unię Europejską.
Unia Europejska stawia GOZ jako jeden z głównych kierunków strategii na najbliższe lata jeżeli chodzi o rozwój gospodarki.
Z ciekawostek i faktów – w listopadzie 2022 roku Komisja Europejska zaproponowała nowe unijne przepisy dotyczące opakowań, które mają zmodyfikować i ulepszyć opakowania już na etapie projektowania oraz zmniejszyć ilość odpadów opakowaniowych. Przepisy wzywają także do przejścia na tworzywa sztuczne, które są biodegradowalne i kompostowalne.